Waar het creatieve proces van kunstenaars en ontwerpers vroeger met veel mysterie omhuld werd, zijn er nu tientallen boeken waarin het creatieve proces uitgebreid wordt beschreven. Veel succesvolle kunstenaars delen hun creatieve proces met de wereld, zodat jij ook gegarandeerd succesvol kunt zijn. Maar werkt het creatieve proces nou echt op die manier? Werkt het voor iedereen hetzelfde?
Een veelgebruikte methode bestaat uit vier fases: oriënteren, onderzoeken, uitvoeren en reflecteren. Het klinkt heel logisch, want waarom zou je iets gaan maken voordat je het onderwerp onderzocht hebt?
Het opdelen van het creatieve proces in vier overzichtelijke stappen zou mensen moeten helpen om creatiever te worden, omdat ze weten wat de volgorde is van hun creatieve proces. Zo weten ze precies waar ze moeten beginnen. Ik denk echter dat dit proces niet voor iedereen zo werkt.
Valse overzichtelijkheid
Het creatieve proces loopt meestal helemaal niet volgens een vaste volgorde. Het genoemde proces richt zich eerst op een denkproces, waarbij eerst veel wordt nagedacht voordat er in stap 3 dingen gemaakt worden. Vaak kom je er juist in deze uitvoerende fase achter dat het niet werkt zoals je bedacht had en is het tijd om andere methoden te onderzoeken.
Andersom
Het creatieve proces kan ook juist helemaal andersom verlopen: je begint met wat materiaal, experimenteert en speelt wat en er ontstaan nieuwe ideeën. Je bent nu begonnen met uitvoeren, en gaat al doende onderzoeken.
Hoe pak ik het meestal aan?
Persoonlijk gebruik ik verschillende soorten creatieve processen bij het maken van dingen.
Als ik een concreet product wil maken, werk ik redelijk gestructureerd. Stel dat ik ansichtkaarten wil maken van de Fluid Art die ik maak en die ik kan verkopen, dan ga ik nadenken over manieren om de schildering op een papieren kaart te krijgen. Kan ik de verf er rechtstreeks op doen? Hoe zorg ik dat de achterkant schoon blijft? Als ik de verf er niet rechtstreeks op kan doen, hoe kan het dan wel? Zo probeer ik allerlei dingen uit, totdat ik iets vindt dat werkt. Meestal kies ik voor een oplossing die ‘goed genoeg’ is, het hoeft niet perfect te zijn! Bij het maken van een concreet product gebruik ik dus de stappen onderzoeken, uitvoeren en reflecteren.
Maar vaak genoeg ben ik aan het experimenteren en is mijn creatieve proces heel anders. Bijvoorbeeld als ik een abstract schilderij maak. Ik kies bepaalde kleuren die ik interessant vind, vervolgens ga ik met materiaal aan de slag. Ik voeg een laag verf toe, ik kijk naar het geheel en bedenk waar ik nog wat wil toevoegen. Hier vallen onderzoeken en uitvoeren dus samen en wisselen elkaar af. Maar het maken is in dit proces even belangrijk als het kijken (reflecteren) naar het werk.
Ieders creatieve proces is uniek
Jij denkt anders dan ik en je ziet andere mogelijkheden. Je hebt andere vaardigheden en andere interesses. Neem de tijd om jouw creatieve proces te ontdekken en besef ook dat dit per keer kan veranderen. Je hoeft het niet volgens een vast proces te doen, je mag het op jouw unieke manier doen.